Tham dự phiên họp còn có Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu, đại diện thường trực Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội, đại diện lãnh đạo các cơ quan hữu quan cùng các thành viên Ủy ban Pháp luật của Quốc hội.

Phiên họp toàn thể lần thứ 30 của Ủy ban Pháp luật

Theo dự kiến chương trình, tại phiên họp lần này, Ủy ban Pháp luật sẽ thẩm tra Báo cáo của Chính phủ về tình hình thi hành Hiến pháp, luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành năm 2020; thẩm tra Báo cáo của Chính phủ về kết quả rà soát văn bản quy phạm pháp luật thuộc các lĩnh vực quản lý nhà nước; cho ý kiến về dự thảo Báo cáo kết quả giám sát văn bản quy phạm pháp luật năm 2020 của Ủy ban Pháp luật.

Ủy ban Pháp luật sẽ thẩm tra Báo cáo của Chính phủ về công tác giải quyết khiếu nại, tố cao năm 2020; thẩm tra Báo cáo của Chính phủ về việc thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về giám sát chuyên đề chất vấn trong đầu nhiệm kỳ khóa XIV và một số nghị quyết trong nhiệm kỳ khóa XIII đối với phần thuộc trách nhiệm của Ủy ban Pháp luật.

Ủy ban Pháp luật cũng sẽ xem xét thông qua Báo cáo công tác năm 2020 và dự kiến kế hoạch công tác năm 2021 của Ủy ban Pháp luật; xem xét thông qua Chương trình giám sát của Ủy ban Pháp luật trong năm 2021.

Tại phiên họp này, Ủy ban Pháp luật sẽ thẩm tra Tờ trình của Chính phủ về dự thảo Nghị quyết Tổ chức chính quyền đô thị tại thành phố Hồ Chí Minh.

Trong phiên làm việc đầu tiên, các đại biểu đã nghe Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu báo cáo tình hình tổ chức triển khai thi hành Hiến pháp và triển khai thi hành luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành năm 2020. Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu cho biết, thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục quan tâm, chỉ đạo quyết liệt công tác xây dựng thể chế, triển khai thi hành Hiến pháp, luật, pháp lệnh và ban hành văn bản quy định chi tiết. Công tác xây dựng pháp luật đã gắn kết hơn với công tác thi hành pháp luật, cải cách thủ tục hành chính tập trung vào một đầu mối là tổ chức pháp chế, góp phần rút ngắn quy trình ban hành văn bản, nâng cao chất lượng công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu báo cáo tại phiên họp

Công tác kiểm tra, theo dõi, đôn đốc ban hành văn bản quy phạm pháp luật được chú trọng, nhất là những văn bản thuộc các lĩnh vực có tác động trực tiếp, rộng rãi đến người dân và doanh nghiệp (như thương mại, đất đai, doanh nghiệp, xây dựng...), văn bản liên quan đến điều kiện đầu tư, kinh doanh; phát hiện, đề nghị xử lý nhiều văn bản có nội dung trái pháp luật, tạo được dư luận tích cực trong xã hội, góp phần tháo gỡ khó khăn, cải thiện môi trường kinh doanh, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển, đổi mới sáng tạo; tác động tích cực bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, lợi ích của Nhà nước, đồng thời nâng cao nhận thức của cơ quan ban hành văn bản về chấp hành kỷ luật ban hành văn bản.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác triển khai thi hành Hiến pháp, luật, pháp lệnh và ban hành văn bản quy định chi tiết còn một số hạn chế, bất cập nhất định. Tính đến tháng 9/2020, còn 20 dự án luật nằm trong Danh mục ban hành kèm theo Nghị quyết số 718/NQ-UBTVQH13 chưa ban hành, trong đó có 17/20 dự án luật, pháp lệnh chưa được đưa vào hoặc đã được đưa vào nhưng rút ra khỏi Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh. Còn chậm ban hành kế hoạch triển khai; việc tuyên truyền, phổ biến các quy định của pháp luật trong một số lĩnh vực chưa thật sát với nhu cầu của các đối tượng liên quan. Tình trạng nợ ban hành văn bản quy định chi tiết khắc phục nhưng chưa triệt để, số văn bản nợ ban hành đến nay vẫn còn 28 văn bản.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu cho biết trong thời gian tới nhiệm vụ xây dựng pháp luật của Chính phủ rất nặng, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ sẽ tiếp tục quan tâm, chỉ đạo sát sao công tác xây dựng pháp luật, đồng thời chỉ đạo các bộ thực hiện các nhiệm vụ triển khai thi hành Hiến pháp. Ưu tiên tập trung cho công tác soạn thảo, trình các dự án luật, pháp lệnh thuộc Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2020, 2021, đặc biệt là các dự án về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tạo môi trường đầu tư, kinh doanh cho các nhà đầu tư và tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Tiếp tục nghiên cứu xây dựng, ban hành 113 văn bản quy định chi tiết, trong đó 28 văn bản nợ chưa ban hành và 85 văn bản quy định chi tiết các luật, nghị quyết hoặc nội dung được giao quy định chi tiết sẽ có hiệu lực trong thời gian tới.

Về kết quả rà soát văn bản quy phạm pháp luật thuộc các lĩnh vực quản lý nhà nước, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu Tổng số văn bản đã được các bộ, cơ quan ngang bộ, Nhóm rà soát của Tổ công tác rà soát là 8779 văn bản gồm: 249 bộ luật, luật; 43 nghị quyết của Quốc hội; 44 pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội; 1163 nghị định của Chính phủ; 866 quyết định của Thủ tướng Chính phủ; 6414 văn bản của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ.

Các đại biểu tham dự phiên họp trực tuyến

Kết quả rà soát cho thấy hệ thống văn bản quy phạm pháp luật nước ta đã tương đối đầy đủ, điều chỉnh toàn diện các lĩnh vực kinh tế - xã hội; phần lớn văn bản có chất lượng tốt. Quy trình xây dựng văn bản ngày càng được cải tiến, hoàn thiện. Tuy nhiên, hệ thống pháp luật vẫn còn cồng kềnh, phức tạp với số lượng lớn văn bản dưới luật. Một số quy định còn chồng chéo, mâu thuẫn; tính khả thi, tính dự báo chưa cao. Việc gắn kết giữa xây dựng pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật trong một số lĩnh vực chưa thực sự hiệu quả, chưa phản ánh đầy đủ, kịp thời nhu cầu thực tiễn; việc triển khai thực hiện một số chế định pháp luật còn thiếu đồng bộ, nhất là xử lý vi phạm chưa kịp thời và đủ nghiêm khắc.

Tổng hợp kết quả rà soát cho thấy một số nội dung các quy định mâu thuẫn, chồng chéo, bất cập, không phù hợp thực tiễn, trong đó tập trung vào 10 lĩnh vực có tác động trực tiếp đến sản xuất, kinh doanh như: Quy định về điều kiện gia nhập thị trường, tổ chức quản lý và hoạt động của doanh nghiệp; Quy định về phê duyệt, triển khai, tổ chức thực hiện, chấm dứt dự án đầu tư; Quy định về tài chính; thuế; quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp và cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước; Quy định về đất đai, tài nguyên, môi trường, xây dựng và kinh doanh bất động sản; Quy định pháp luật về lao động, việc làm và an sinh xã hội; Quy định về hợp đồng, giải quyết tranh chấp phát sinh trong kinh doanh, phá sản doanh nghiệp; Quy định về kiểm tra chuyên ngành; Quy định về bổ trợ tư pháp và tiếp cận pháp luật của doanh nghiệp; Quy định pháp luật đảm bảo đáp ứng yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư; Quy định về phân công, phân cấp, phân quyền, ủy quyền trong quản lý nhà nước về kinh tế.

Thảo luận tại phiên họp, cho ý kiến về các báo cáo của Chính phủ, các đại biểu ghi nhận nỗ lực, cố gắng của Chính phủ, các cơ quan hữu quan trong việc triển khai thi hành Hiến pháp, các luật, nghị quyết của Quốc hội, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội; cũng như trong công tác triển khai rà soát văn bản quy phạm pháp luật với khối lượng công việc lớn trong thời gian hạn chế. Bên cạnh việc cơ bản nhất trí với những kết quả đạt được, các đại biểu cũng chỉ ra bất cập hạn chế trong hệ thống pháp luật như hệ thống chưa đồng bộ, thống nhất, nhiều quy định chưa phù hợp thực tiễn, chậm đi vào cuộc sống. Tình trạng chậm ban hành văn bản quy định chi tiết chưa được khắc phục triệt để. Thậm chí trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV còn tình trạng nợ đóng văn bản quy định chi tiết năm sau nhiều hơn năm trước, có văn bản nợ 2 -3 năm chưa được ban hành.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng kết luận nội dung thảo luận

Cơ bản đồng ý với các nguyên nhân khách quan, chủ quan được Báo cáo của Chính phủ chỉ ra nhưng các đại biểu cũng chỉ rõ nguyên nhân chủ yếu nổi lên là việc chưa chấp hành nghiêm túc đầy đủ Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật về trách nhiệm của các chủ thể từ lập chương trình, xây dựng dự thảo, lấy ý kiến. Các đại biểu cũng đề nghị làm rõ trách nhiệm tham gia xây dựng văn bản của các cơ quan từ soạn thảo, thẩm định, thẩm tra, phối hợp lấy ý kiến, tiếp thu ý kiến, chỉnh lý văn bản. Nhấn mạnh giải pháp căn bản để khắc phục tồn tại hạn chế hiện này là tăng cường kỷ luật, lỷ cương trong xây dựng văn bản. Ngoài ra vấn đề chất lượng đội ngũ cán bộ công chức ở bộ ngành địa phương, cán bộ pháp chế còn những hạn chế cũng được các đại biểu quan tâm và đề nghị có giải pháp khắc phục.

Ủy ban Pháp luật cũng đề nghị Chính phủ tiếp tục chỉ đạo khắc phục những tồn tại, hạn chế đã được chỉ ra nhằm tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong xây dựng văn bản, tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu; đồng thời tăng cường triển khai thi hành pháp luật./.

Bảo Yến - Minh Thành